Kunnafoniw

Oliviye jiri nɔgɔlenw kɛra fɛn ye min diyara mɔgɔw ye kosɛbɛ i n’a fɔ fɛn minnu bɛ kɛ ka sow ni birow masiri. O jiri dilannenw bɛ oliviye jiri lakikaw cɛɲi n’u cɛɲi di k’a sɔrɔ u mago tɛ ladonni na walima ka hami tile yeelen ni ji ɲuman na. Nka, oliviye jiri faux bila yɔrɔ min ka fisa ni yɔrɔ tɔw bɛɛ ye?

Banyan jiri, n’a bɛ fɔ fana ko torosun, o ye jiri belebele ye min bɛ sɔrɔ yɔrɔw la minnu ka timi ani minnu ka timi. A tɛ kɛ dɔrɔn ko a ɲɛ ka ɲi, nafa kabakoma caman fana b’a la. Nafa caman bɛ banyan jiriw turu la. Sisan, a to Guansee k’aw bilasira banyan jiriw nafaba dɔw la, k’a jira mun na banyan jiriw nafa ka bon kosɛbɛ sigida laminiko ni hadamadenw ka ɲɛtaa siratigɛ la.

Diɲɛ kɔnɔ, jirisunw ni fɛnɲɛnamaw ka cɛɲi nafa ka bon kosɛbɛ yɔrɔ min na, oliviye jiri dilannenw donli so masirili kama, o bɛ ka jikuruw lawuli. Nin danfɛn kabakomaw ni ɲɛnamaya bɛ na ni Mediterane kɔgɔji cɛɲi ye i ka sigiyɔrɔ la yɛrɛ.

So kɔnɔna masirili siratigɛ la, hakilina kuraw ni hakilina kuraw bɛ ka bɔ kɛnɛ kan tuma bɛɛ, wa minnu bɛ mɔgɔ ɲɛ minɛ kosɛbɛ, olu dɔ ye seri falen jiri belebeleba ye min bɛ kɛ simulatigɛlen ye. O masirifɛn kabakoma ninnu bɛna na ni samiyɛ cɛɲi ye i ka sigiyɔrɔ la.

Jiri dilannenw kɛra sugandili ye min bɛ ka diya kosɛbɛ mɔgɔ minnu b’a fɛ ka binkɛnɛ dɔ fara u ka so, birow ani foroba yɔrɔw kan. Hali ni dɔw bɛ se k’a fɔ ko jiriw ye minnu bɛ sɔrɔ u yɛrɛ la, olu de ye sugandili lakika ye, jiri dilannenw bɛ nafa caman di minnu b’u kɛ sugandi ye min bɛ se ka kɛ ani min bɛ sabati.

Ni sɛnɛfɛnw nana, maple jiri dilannenw kɛra fɛn ye min bɛ fɔ kosɛbɛ dugu kɔnɔ. Nin jiri dilannenw minnu bɛ se ka kɛ tiɲɛ ye kosɛbɛ, olu ka di feerekɛlaw ni jagokɛlaw ye, u cogoya cɛɲi n’u baarakɛcogo ɲuman kosɔn.

Fulaw kogo masirili dilannen ye sugandili ye min bɛ ka diya kosɛbɛ kɔɲɔw la, o bɛ kanuya ni fɛn caman fara seli kɛyɔrɔ kan. O masiricogo in bɛ baara kɛ ni falenfɛnw ye minnu dilannen don koɲuman ani jiri jɛmanw walasa ka falenfɛnw kogo kulɛrilenw dilan, o bɛ na ni yecogo ɲɛnama ye kɔɲɔ kɛyɔrɔ la.

Oliviye jiri kɛra Mediterane mara taamasyɛn dɔ ye n’a cogoya cɛɲi n’a jiriden caman ye. Nka, oliviye jiri dilannenw bɔli bɛ na ni filɛli ni masiricogo kura ye an bolo sisan. Nin oliviye jiri dilannen ninnu tɛ cɛɲi dɔrɔn ye, nka u bɛ na ni so kɔnɔ jirisun cɛɲiw ye fana mɔgɔw fɛ.

Kɛnɛma masirifɛn ye, jirisunw dilannenw tɛ se ka kɛ sababu ye ka yɔrɔ dumanw dɔrɔn de lase an ma, nka u bɛ se ka ɲɛnamaya yɔrɔ lafiyalen ni nafama fana dilan. Sisan, an k’a jira ko nafaw n’u ka fɛɛrɛ minnu bɛ se ka kɛ ni jiribulu dilannenw ye kɛnɛma.

So kɔnɔ jiri dilannenw bɛ kɛ yɔrɔ min na kosɛbɛ, o ye so masirili ye. Ni an y’a suma ni jiri lakikaw ye, jiri dilannenw tɛ ladonni si wajibiya i n’a fɔ ji, bagaji ani u tigɛcogo.

Ficus banyan jiri ye jiri suguya ye min bɛ falen tuma bɛɛ, a bɛ bonya joona wa a cogoya ka ɲi, wa a nafa ka bon ɲɛnajɛko ni waleyali la. U bɛ se ka biɲɛ ni biɲɛ di sokɔnɔna ni kɛnɛma yɔrɔw ma k’a sɔrɔ u bɛ fiɲɛ saniya, ka mankan minɛ ani ka nɛnɛ labɛn, ani baara wɛrɛw. O la, baara kɛli ni o jiri ninnu ye lotɛli ni foroba yɔrɔ wɛrɛw la, o kɛra ko ye min bɛ kɛ ka caya ani ka sugandili kɛ.

Limoni jiri dilannen ye jiri ye min tɛ sigida lakana, wa a cɛ ka ɲi so kɔnɔ ni kɛnɛma masiri jiri ye. A mako tɛ ji, tile yeelen ani ladonni na. O waati kelen na, a bɛ se ka na ni sigida jɛlen ye i bolo ani ka i dusukunnataw lasegin cogo ɲuman na o yɔrɔnin bɛɛ.